Επιστολή αναθεώρησης της Οδηγίας για την ηλεκτρική ενέργεια

Αθήνα, 22 Νοεμβρίου 2017

Προς

Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Γιώργο Σταθάκη

Θέμα: Προτάσεις ΕΚΠΟΙΖΩ για την αναθεώρηση της Οδηγίας για την ηλεκτρική ενέργεια και τον Κανονισμό για την ηλεκτρική ενέργεια

Αγαπητέ κ. Σταθάκη

Σας απευθυνόμαστε εκ μέρους της ΕΚΠΟΙΖΩ εν όψει των συζητήσεων του Συμβουλίου σχετικά με την αναθεώρηση της Οδηγίας για την ηλεκτρική ενέργεια και τον Κανονισμό ηλεκτρικής ενέργειας και τα τελευταία κείμενα που προετοιμάστηκαν από την Εσθονική Προεδρία.

Καλωσορίζουμε αρκετές προτάσεις που περιλαμβάνονται στο τελευταίο κείμενο (REV2), όπως η διασφάλιση ότι οι καταναλωτές λαμβάνουν επίκαιρες πληροφορίες όσον αφορά την κατανάλωση τους μέσω έξυπνων μετρητών και η μείωση του χρόνου αλλαγής προμηθευτή σε 24 ώρες τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, μας απασχολεί ένας αριθμός προτάσεων στο προσχέδιο, οι οποίες ενδέχεται να καθυστερήσουν την απεξάρτηση του ενεργειακού τομέα από τον άνθρακα και να περιορίσουν ή ακόμα και να εμποδίσουν την πίστη των καταναλωτών στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας του μέλλοντος.

Θα θέλαμε να σας αναφέρουμε τις πιο σημαντικές μας ανησυχίες και προτάσεις για τις επόμενες διαπραγματεύσεις της προτεινόμενης Οδηγίας και Κανονισμού:

1. Καταστήσατε τα βασικά εργαλεία διαθέσιμα, διαφανή και φιλικά προς τον καταναλωτή

Οι προσφορές, συμβόλαια και λογαριασμοί είναι τα βασικά εργαλεία μέσω των οποίων οι καταναλωτές πληροφορούνται και διαπραγματεύονται με την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην αγορά βασίζεται στην διαφάνεια και την φιλικότητα προς τον χρήστη αυτών των εργαλείων. Όσον αφορά τους λογαριασμούς και τις πληροφορίες για την χρέωση (Άρθρο 18 και Παράρτημα ΙΙ, Οδηγία Ηλεκτρικής Ενέργειας), η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις ελάχιστες απαιτήσεις στους λογαριασμούς και τις πληροφορίες χρέωσης οδηγεί στην σωστή κατεύθυνση, ενώ επιτρέπει καινοτόμες λύσεις στην παρουσίαση αυτής της πληροφορίας. Αποδυναμώνοντας τις ελάχιστες απαιτήσεις της Επιτροπής, την συχνότητα των λογαριασμών και των πληροφοριών χρέωσης και προσφέροντας σημαντική πληροφόρηση μόνο μετά το αίτημα του καταναλωτή, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της δυσαρέσκειας του καταναλωτή.

Τα εργαλεία σύγκρισης πρέπει να είναι διαφανή, διαθέσιμα σε όλα τα νοικοκυριά και πιστοποιημένα (Άρθρο 14, Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια). Ομαδοποιημένα προϊόντα και υπηρεσίες, όπως και προσφορές από τρίτα μέρη(aggregators), θα πρέπει να εμφανίζονται πάντα στα εργαλεία σύγκρισης έτσι ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να συγκρίνουν με άλλες προσφορές σε αντικειμενική και κατανοητή βάση. 

Η αλλαγή προμηθευτή αποτελεί ένα δείκτη - κλειδί για μια ανταγωνιστική αγορά. Ενώ η συντόμευση της διαδικασίας αλλαγής σε 24 ώρες είναι καλοδεχούμενη, προς το παρόν οι καταναλωτές που επιθυμούν να αλλάξουν μπορεί να αντιμετωπίσουν αδικαιολόγητα τέλη διακοπής. Οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι πληροφορημένοι από πριν για τέτοιες χρεώσεις αλλά το Άρθρο 12 (Οδηγία Ηλεκτρισμού) θα πρέπει να εξασφαλίζει πως οι χρεώσεις δεν υπερβαίνουν τα πραγματικά κόστη του προμηθευτή.

Η εξάπλωση των νέων τεχνολογιών όπως έξυπνοι μετρητές (Άρθρο 19, Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια) θα πρέπει να προσφέρει πλεονεκτήματα στους καταναλωτές και να παρακολουθείται σωστά. Ταυτόχρονα, τα κόστη της θα πρέπει να είναι δίκαια κατανεμημένα μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών που ωφελούνται από αυτή. Η ασφάλεια των συστημάτων έξυπνης μέτρησης και της επικοινωνίας δεδομένων (Άρθρο 20, Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια) δεν θα πρέπει να είναι περιορισμένη λόγω κόστους ή αναλογικότητας διότι αυτό θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για όλα τα διαφορετικά είδη ερμηνειών. Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την συσκευή θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι καλύτερες δυνατές τεχνικές θα πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με τους κινδύνους. Αφού οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν ολοκληρωμένο έλεγχο των δεδομένων τους, η ειδική τους συγκατάθεση θα πρέπει να απαιτείται για να χρησιμοποιηθούν τα συγκεκριμένα δεδομένα (Άρθρο 23, Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια) και η αναφορά σε άλλες νομικές βάσεις για την ανάλυση δεδομένων που προβλέπεται από τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας των Δεδομένων θα πρέπει να διαγραφεί. Αλλιώς, θα μπορούσε να είναι δυνατόν για τις εταιρείες να χρησιμοποιούν τα δεδομένα των καταναλωτών χωρίς της συγκατάθεση τους υποστηρίζοντας πως έχουν έννομο συμφέρον να το κάνουν. Επιπροσθέτως, από την οπτική του ανταγωνισμού, οι ρυθμιζόμενες οντότητες δεν θα πρέπει να αποκομίζουν κέρδος από την παροχή υπηρεσιών δεδομένων.

Οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν πάντοτε πρόσβαση σε ταχείες και αποτελεσματικές διαδικασίες διαχείρισης παραπόνων και σε έναν ανεξάρτητο μηχανισμό όπως ο διαμεσολαβητής ενέργειας προκειμένου να απευθύνουν πιθανές διαφορές με τους ενεργειακούς παρόχους τους. Το άρθρο 26 (Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια) δεν θα πρέπει μόνο να διαφυλάσσει τα δικαιώματα των καταναλωτών για εξωδικαστική επίλυση διαφορών αλλά θα πρέπει να επεκτείνει την εναλλακτική επίλυση διαφορών σε νέους παράγοντες της αγοράς και σε ομαδοποιημένες προσφορές και να διασφαλίζει την υποχρεωτική συμμετοχή των εμπόρων ενέργειας σε συστήματα εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών.

2. Εφοδιάστε τους καταναλωτές με νέα εργαλεία και όχι με νέους κινδύνους σε ευέλικτες αγορές ηλεκτρισμού

Οι αρχές που υποστηρίζουν την εισαγωγή των ευέλικτων αγορών ηλεκτρισμού θα πρέπει να είναι ισορροπημένες. Πρέπει να υποστηρίζουν την εμπλοκή του καταναλωτή και να προωθούν τον ανταγωνισμό μεταξύ των εταίρων της αγοράς. Ως εκ τούτου, τα εργαλεία σύγκρισης τιμών θα πρέπει να περιλαμβάνουν νέους τύπους τιμών και προσφορών προκειμένου να βοηθήσουν τους καταναλωτές να επιλέξουν αυτόν που αρμόζει περισσότερο σε αυτούς (Άρθρο 14, Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια). Οι συμβάσεις δεν θα πρέπει να εμπεριέχουν αδικαιολόγητα έξοδα σχετικά με τη λήξη της σύμβασης τα οποία θα μπορούσαν να εμποδίσουν την εμπλοκή των καταναλωτών στην αγορά (Άρθρο 12). Συμβάσεις με δυναμικές τιμές και προσφορές τρίτων μερών (aggregatορς) μπορούν να έχουν ωφέλη για τους καταναλωτές αλλά δύνανται και να είναι πολύπλοκες και επικίνδυνες στον να δημιουργήσουν νέες υποχρεώσεις στον καταναλωτή. Η διαφάνεια είναι προαπαιτούμενο για την εμπιστοσύνη του καταναλωτή σε μελλοντικές αγορές ηλεκτρισμού. Η εν εξελίξει αναθεώρηση είναι η “μια φορά στα δέκα χρόνια” ευκαιρία προκειμένου να αντιμετωπιστούν προκαταβολικά κενά νόμου στα δικαιώματα των καταναλωτών τα οποία μπορούν να ανακύψουν από την εισαγωγή νέων τύπων εταιρειών και προσφορών στην αγορά. Όπως και οι πάροχοι, οι νεοεισελθόντες στην αγορά θα πρέπει επίσης να φέρουν την ευθύνη να παρέχουν στους καταναλωτές σαφείς συμβάσεις (Άρθρο 10, Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια) και κανονική πληροφόρηση σχετικά με την παρεχόμενη υπηρεσία (Άρθρο 13, 18 και Προσάρτημα ΙΙ, Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια). Οι συμμετέχοντες στην αγορά θα πρέπει να κάνουν βήματα προς την αναγνώριση ομάδων καταναλωτών οι οποίες είναι πιθανόν να επωφεληθούν. Οι Εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές θα πρέπει να παρακολουθούν τις διανεμητικές επιρροές των νέων τιμών και υπηρεσιών ενέργειας και να τροποποιούν προστασίες όπως απαιτείται (Άρθρο 11, Οδηγία Ηλεκτρισμού).

3. Δημιουργήστε ευνοϊκό πλαίσιο για την αυτο-κατανάλωση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ως στόχο να θέσει τους καταναλωτές στο επίκεντρο της ενεργειακής μετάβασης. Με πιο ανταγωνιστικό κόστος για μικρής κλίμακας παραγωγή και μπαταρίες ηλεκτρικής ενέργειας, οι καταναλωτές μπορούν να γίνουν πιο ενεργοί στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό μπορεί να αυξήσει τον ανταγωνισμό, την καινοτομία, την αποκέντρωση, αλλά και να φέρει νέες επενδύσεις και να αυξήσει την ασφάλεια του εφοδιασμού. Για να συμβεί αυτό, απαιτείται ένα συνολικά ευνοϊκό πλαίσιο για την αυτο-κατανάλωση. Επί του παρόντος, κάθε κράτος μέλος έχει διαφορετικά πλαίσια και οράματα και θέλει η ευρωπαϊκή νομοθεσία να προσαρμοστεί σε αυτά. Αυτό επιφέρει τον κίνδυνο αποδυνάμωσης των νέων προτεινόμενων δικαιωμάτων για τους αυτο-καταναλωτές σε όλη την Ευρώπη (άρθρο 15, Οδηγία για την ηλεκτρική ενέργειας), ενδεχομένως με καταστροφικές συνέπειες σε ορισμένες χώρες, όπως η Ισπανία. Το παρόν σχέδιο προτείνει εξαιρέσεις στην εξισορρόπηση ευθύνης για τις μικρές γεννήτριες έως 50kW (Άρθρο 4, Κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια και Άρθρο 15, Οδηγία για την ηλεκτρική ενέργεια). Αυτό το πολύ χαμηλό όριο θα επηρεάσει τις πολυκατοικίες στις περισσότερες πόλεις στην Ευρώπη. Αλλά αυτές οι εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι για αυτο-κατανάλωση και τροφοδοτούν με πολύ μικρές ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας το δίκτυο. ΟΙ αυτο-καταναλωτές θα βρίσκουν πολύ πιο δύσκολο το να ανταποκριθούν στις ευθύνες εξισορρόπησης τους, καθώς οι αγορές χονδρικής είναι πολύπλοκες και ενδιάμεσοι συγκεντρώνοντες (intermediary aggregators δεν υπάρχουν ακόμα. Ομοίως, οι ατομικοί αυτο-καταναλωτές θα δυσκολεύονται να συμμετάσχουν στις αγορές αποστολής χωρίς μεσάζοντες (Αρθρο 11, Κανονισμός για την ηλεκτρική ενέργεια). Λόγω των περιορισμών που οι αυτο-καταναλωτές αντιμετωπίζουν, αυτό δεν θα γίνει με ίσους όρους ανταγωνισμού, αλλά μάλλον θα οδηγήσει τους αυτο-καταναλωτές σε μειονεκτική θέση.

4. Εξασφαλίστε σχεδιασμό δικαιότερων και εξυπνότερων δικτύων ηλεκτρισμού

Οι καταναλωτές πληρώνουν εκατοντάδες ευρώ ετησίως για την διανομή και μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας. Λόγω της υψηλής επίπτωσης στους προϋπολογισμούς των καταναλωτών, αλλά και στην ποιότητα της προσφοράς, η τιμολόγηση του δικτύου θα πρέπει να υπολογίζεται από τις εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές με διαφανή τρόπο και η μεθοδολογία θα πρέπει να είναι ανοικτή σε διαβουλεύσεις (Άρθρο 59, 60, Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια). Τα τιμολόγια θα πρέπει να αντανακλούν το κόστος και τα οφέλη εκείνων που συνδέονται με το δίκτυο και την ενθάρρυνση της ευελιξίας (άρθρο 16, Κανονισμός για την Ηλεκτρική Ενέργεια). Αυτό θα πρέπει να βασίζεται σε ισχυρές αναλύσεις κόστους-οφέλους χωρίς η κοινοτική νομοθεσία να προσδιορίζει μια προτιμώμενη τιμολογιακή δομή αφού αυτή η ισορροπία μπορεί να εξαρτάται από τις τοπικές συνθήκες. Τα τιμολόγια πρέπει να είναι δίκαια και να μην τιμωρούν εκείνους που δεν μπορούν να είναι ευέλικτοι στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Η Αρχή θα πρέπει να παρακολουθεί τη δασμολογική εξέλιξη και τη διασφάλιση της αμεροληψίας (Αρθρο 16, Κανονισμός για την Ηλεκτρική Ενέργεια). Θα πρέπει να ισχύει απαλλαγή χρεώσεων λόγω γεωγραφικής θέσης για τους οικιακούς καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που επιθυμούν να αυτο-παράγουν, δεδομένου ότι δεν μπορούν να αλλάξουν τον τόπο διαμονής τους.

Ο ουδέτερος ρόλος των Διαχειριστών Δικτύων Διανομής (ΔΔΔ) θα πρέπει να διαφυλαχθεί. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν κίνητρα στους ΔΔΔ για την βελτίωση της αποτελεσματικότητας στην λειτουργία και ανάπτυξη του συστήματος διανομής, την μεταρρύθμιση του δικτύου προς διευκόλυνση της απεξάρτησης από τον άνθρακα και να διασφαλίσουν λογοδοσία για το ότι οι επενδύσεις προσφέρουν αξία ανάλογη με τα χρήματα. Ενώ το παρόν σχέδιο δίνει εξουσίες στον Ευρωπαϊκό Φορέα για τους Διαχειριστές συστημάτων Διανομής (άρθρα 50, 51, Κανονισμός για την Ηλεκτρική Ενέργεια), ανησυχούμε για ανεπαρκή εποπτεία του Ευρωπαϊκού Φορέα από την Αρχή.

5. Εξασφαλίστε την ασφάλειας εφοδιασμού με το χαμηλότερο κόστος για τους καταναλωτές

Διάφορα κράτη μέλη θέσπισαν, ή σχεδιάζουν να θεσπίσουν μηχανισμούς χωρητικότητας που στοχεύουν στη βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού. Αν δεν είναι καλά σχεδιασμένοι, οι εθνικοί μηχανισμοί μπορεί τεχνητά να ωθήσουν τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος των καταναλωτών σε υψηλότερα επίπεδα, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι λόγοι για την εισαγωγή μηχανισμών ικανότητας πρέπει να ελέγχονται εξονυχιστικά (Αρθρο 23, Κανονισμός για την Ηλεκτρική Ενέργεια). Οι μηχανισμοί αυτοί θα πρέπει να είναι μόνο ένα προσωρινό μέτρο έσχατης ανάγκης, περιορισμένης χρονικής διάρκειας και να συνοδεύονται από μια σαφή στρατηγική εξόδου. Την ίδια στιγμή, η ανάγκη για μηχανισμούς ικανότητας θα πρέπει να συντονίζονται σε επίπεδο ΕΕ και με βάση την ακριβή περιφερειακή αξιολόγηση της επάρκειας των πόρων. Ως εκ τούτου, η σημερινή συζήτηση για τις εκτιμήσεις της εθνικής επάρκειας πόρων και τους κινδύνους του ρόλου της υπονομεύει την σημασία του Ευρωπαϊκής αξιολόγησης επάρκειας (άρθρο 18, Κανονισμός για την Ηλεκτρική Ενέργεια).

Σας ευχαριστούμε που λαμβάνετε τις προτάσεις υπ’ όψιν σας στην επικείμενη συζήτηση και τις τελικές διαπραγματεύσεις.