Καταχρηστικοί όροι τραπεζών

Αποφάσεις- βόμβες της δικαιοσύνης για τις τραπεζικές πρακτικές.

Καταχρηστικοί και παράνομοι πλήθος όρων προμηθειών και εξόδων που χρεώνουν οι τράπεζες σε βάρος των καταναλωτών

Μία νέα τεράστια επιτυχία έχει η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. στο δικαστικό αγώνα που διεξάγει για την προστασία των καταναλωτών από παράνομες τραπεζικές χρεώσεις. Με τις με αριθμό 711/2007 και 961/2007 αποφάσεις του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών που εκδόθηκαν μετά από συλλογικές αγωγές της Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. κατά δύο μεγάλων τραπεζών κρίνονται καταχρηστικοί 14 όροι που προβλέπουν την επιβολή προμηθειών ή (δήθεν) εξόδων για τραπεζικές εργασίες ή προβλέπουν αυθαιρεσίες στη διαμόρφωση των επιτοκίων. Πρόκειται για πλήθος όρων που κατά περίπτωση βρίσκουν εφαρμογή στο ευρύ καταναλωτικό κοινό, επιβαρύνοντας αδικαιολόγητα τις καθημερινές συναλλαγές των καταναλωτών με τις τράπεζες.

Ειδικότερα, καταχρηστικοί κρίνονται με τις παραπάνω αποφάσεις οι όροι που προβλέπουν:

- την επιβάρυνση του καταναλωτή που χρησιμοποιεί την πιστωτική κάρτα ως μέσο πίστωσης με τόκους αναδρομικά από την ημέρα διεξαγωγής της συναλλαγής και όχι με την πάροδο της προθεσμίας πληρωμής που αναγράφεται στο μηνιαίο λογαριασμό που του αποστέλλεται (γεγονός που συνεπάγεται την επιβάρυνση του καταναλωτή με τόκους κατά μέσο όρο 35 ημερών),

- την επιβολή εξόδων για τις αναλήψεις μετρητών μέσω πιστωτικής κάρτας που κλιμακώνονται ανάλογα με το ποσό ανάληψης (από 3 έως 20 ευρώ),

- την επιβολή εξόδων για την εξέταση αιτήματος δανειοδότησης που κλιμακώνονται ανάλογα με το ποσόν του στεγαστικού δανείου (από 550 έως 1.500 ευρώ),

- την επιβολή προμήθειας για κατάθεση στο λογαριασμό τρίτου (1,40 ευρώ),

- στην περίπτωση της σταδιακής εκταμίευσης του στεγαστικού δανείου την επιβάρυνση του δανειολήπτη με τόκους για όλο το ποσόν του δανείου εξαρχής, μολονότι αυτός δεν κάνει χρήση του ποσού που κατατίθεται σε δεσμευμένο καταθετικό λογαριασμό,

- την καταστρατήγηση της διαφάνειας του κυμαινόμενου επιτοκίου στις πιστωτικές κάρτες με τη δυνατότητα της τράπεζας για μεγαλύτερη αναπροσαρμογή από αυτή που προκύπτει από την αύξηση των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας,

- την επιβολή εξόδων κίνησης σε λογαριασμούς ταμιευτηρίου ή τρεχούμενους (0,80 ευρώ ανά κίνηση μετά την τέταρτη κίνηση κάθε μήνα),

- την επιβολή εξόδων αδράνειας (0,60 ή 1,00 ευρώ ανά μήνα) σε καταθετικούς λογαριασμούς που παραμένουν ακίνητοι για διάστημα μεγαλύτερο των 18 μηνών,

- την επιβολή επιβάρυνσης στον δανειολήπτη 50 ευρώ για τη χορήγηση από την τράπεζα βεβαίωσης οφειλών,

- την μονομερή από την τράπεζα διαμόρφωση του επιτοκίου καταθέσεων, δίχως αναφορά σε εύλογα κριτήρια,

- τον περιορισμό της ευθύνης της τράπεζας σε περίπτωση που γίνει παράνομη χρήση του απωλεσθέντος ή κλαπέντος βιβλιαρίου καταθέσεως,

- την επιβολή εξόδων τήρησης και παρακολούθησης στους λογαριασμούς καταθέσεων,

- την μονομερή μεταβολή των όρων λειτουργίας των λογαριασμών καταθέσεων,

- τον μονομερή καθορισμό των ημερών δέσμευσης και διαθεσιμότητας και μετάθεσης της έναρξης τοκοφορίας αναφορικά με ποσά που κατατίθενται.

Οι παραπάνω όροι χρησιμοποιούνται σχεδόν από όλες τις τράπεζες, με υψηλότερες ή μικρότερες των παραπάνω επιβαρύνσεων. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι αποφάσεις που εκδίδονται επί συλλογικής αγωγής, όπως οι παραπάνω, ισχύουν και σε βάρος όλων των τραπεζών που χρησιμοποιούν τις ίδιες πρακτικές.

Το παράνομο κέρδος, το οποίο αποκομίζουν οι τράπεζες σε βάρος των καταναλωτών από τη χρήση των παραπάνω καταχρηστικών αυτών όρων, ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Αρκεί να επισημανθεί ότι μόνο από τη χρήση των δύο πρώτων όρων, που εφαρμόζονται κατεξοχήν σε βάρος των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων που χρησιμοποιούν την πιστωτική κάρτα ως μέσο πίστωσης για την κάλυψη των βιοτικών τους αναγκών, οι τράπεζες εισπράττουν παρανόμως ετησίως, σύμφωνα με μετριοπαθείς υπολογισμούς, περισσότερο από 280 εκατομμύρια ευρώ.

Αν αναλογισθεί κανείς ότι και στο πρόσφατο παρελθόν έχουν κριθεί επίσης καταχρηστικές και πλήθος άλλων τραπεζικών πρακτικών, καθίσταται σαφές ότι οι παράνομες επιβαρύνσεις έχουν κυριαρχήσει στην καθημερινή πρακτική των τραπεζών.

Οι καταναλωτές ασφαλώς μπορούν να διεκδικήσουν την επιστροφή των χρημάτων που έχουν υποχρεωθεί να καταβάλουν σε εφαρμογή των παράνομων τραπεζικών πρακτικών. Άλλωστε, και η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. θα προχωρήσει στην κατάθεση αποζημιωτικών αγωγών προκειμένου να επιστραφούν χρήματα που παρανόμως εισπράχθηκαν στους καταναλωτές. Ωστόσο, για ευνόητους πρακτικούς λόγους, στις περιπτώσεις που πρόκειται για μικροχρεώσεις, η διεκδίκηση αυτή είναι σχεδόν αδύνατη. Η Πολιτεία θα πρέπει γι’ αυτό να θεσπίσει, κατ’ αντιστοιχία προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μέσα προστασίας που θα προβλέπουν την αποστέρηση των παράνομων κερδών από τις τράπεζες και τη διάθεσή τους για κοινωφελείς σκοπούς. Τούτο είναι αναγκαίο προκειμένου να επέλθει ένα αποτελεσματικό πλήγμα στα ίδια τα κίνητρα που παράγουν τις παράνομες αυτές πρακτικές.

Τέλος, η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. καλεί τους αρμόδιους φορείς, ιδίως το Υπουργείο Ανάπτυξης, να αναλάβουν επιτέλους τις δικές τους ευθύνες στην προστασία των καταναλωτών και να υποχρεώσουν τις τράπεζες, με την απειλή των προβλεπομένων διοικητικών κυρώσεων, να εγκαταλείψουν τις παράνομες πρακτικές. Δεν μπορεί, εξάλλου, να μην παρατηρήσει κανείς ότι οι κανονιστικές παρεμβάσεις της Τράπεζας της Ελλάδος στα παραπάνω ζητήματα καταγράφονται ως εξαιρετικά προβληματικές και κατώτερες των προσδοκιών και περιστάσεων, καθώς, όπως προκύπτει και από τις παραπάνω δικαστικές αποφάσεις που ρητά αναφέρονται σε αυτές, υστερούν σε σχέση με την προστασία που παρέχει η νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών.

Αθήνα 22 Σεπτεμβρίου 2007