Κόκκινη κάρτα κατά της Μeta από τις ενώσεις καταναλωτών για τη "συγκατάθεση ή πληρωμή”

Η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC) απέστειλε επιστολή σήμερα στις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ προκειμένου να τις ενημερώσει αναφορικά με το μοντέλο «συγκατάθεση ή πληρωμή» (Pay or Consent) της Meta στην ΕΕ, η οποία ενδέχεται να παραβιάζει τη νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών, τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία των Δεδομένων (ΓΚΠΔ), καθώς και την Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές.[1]

 Στα τέλη του 2024, η Meta κυκλοφόρησε μια δεύτερη έκδοση του μοντέλου “πληρωμή ή συγκατάθεση”[2], μετά την πρώτη, η οποία προκάλεσε αντιδράσεις από τους καταναλωτές και τις ενώσεις καταναλωτών[3], και έδωσε το έναυσμα για την εκκίνηση της διαδικασίας εξέτασης[4] από τις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές. Τον Νοέμβριο του 2023, η αρχική λειτουργία του μοντέλου πληρωμή ή συγκατάθεση του τεχνολογικού κολοσσού απαιτούσε από τους χρήστες του Facebook και του Instagram εκ νέου, είτε να συναινέσουν στην επεξεργασία των προσωπικών τους δεδομένων για να τους εμφανίζει εξατομικευμένες διαφημίσεις, είτε να πληρώσουν ένα τέλος προκειμένου να μην εμφανίζονται διαφημίσεις με βάση τα προσωπικά τους δεδομένα.

 Είναι αξιοσημείωτο ότι, η νέα έκδοση του μοντέλου πληρωμής ή συγκατάθεσης της Meta δεν συμμορφώνεται με τα ζητήματα νομιμότητας, όπως αυτά επισημάνθηκαν από τις ενώσεις καταναλωτών στην αρχική εκδοχή “πληρωμή ή συγκατάθεση” του τεχνολογικού γίγαντα. Συγκεκριμένα οι επιλογές που προσφέρει στους καταναλωτές δεν συνάδουν με το ενωσιακό δίκαιο για την προστασία του καταναλωτή, ενώ εξακολουθεί να ωθεί τους χρήστες προς τα συστήματα συμπεριφορικής διαφήμισης εν αγνοία τους.

 Η Ευρωπαϊκή  Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC) και τα μέλη της, μεταξύ των οποίων και η ΕΚΠΟΙΖΩ, θεωρούν ότι το πρόσφατο μοντέλο “πληρωμή ή συγκατάθεση” της Meta παραβιάζει το ενωσιακό δίκαιο και συγκεκριμένα:

•  χρησιμοποιεί παραπλανητικές πρακτικές και μη διαφανείς όρους με αποτέλεσμα να δημιουργεί σύγχυση στους χρήστες, μέσω του ειδικού σχεδιασμού, ανάπτυξης και εφαρμογής προηγμένου λογισμικού διεπαφής χρηστών, προκειμένου να κατευθύνει τους χρήστες προς την προτιμώμενη επιλογή της Meta.

• δεν δίνεται στους χρήστες η δυνατότητα της ελεύθερης συγκατάθεσης για την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων τους, ενώ ο τεχνολογικός κολοσσός δεν ελαχιστοποιεί τα δεδομένα που συλλέγει από τους χρήστες, και
• υποβαθμίζει τις υπηρεσίες σε χρήστες που δεν συναινούν στην επεξεργασία των προσωπικών τους δεδομένων.

 Οι Ενώσεις Καταναλωτών ζητούμε από τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές και από την Ευρωπαϊκή  Επιτροπή την άμεση διεξαγωγή έρευνας σχετικά με το τελευταίο μοντέλο της Meta και, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, να λάβουν άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα κατά της ΜΕΤΑ για την προστασία εν γένει των καταναλωτών. 

 Ιστορικό

•  Οκτώβριος 2023: Η Meta ανακοινώνει ότι θα παρουσιάσει το πρώτο της μοντέλο “πληρωμή ή συγκατάθεση” στην ΕΕ.

• Νοέμβριος 2023: Η BEUC και 19 από τα μέλη της, μεταξύ των οποίων και η ΕΚΠΟΙΖΩ, υποβάλλουν καταγγελίες κατά της ΜΕΤΑ για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στις εθνικές αρχές προστασίας των καταναλωτών.
• Φεβρουάριος 2024: Η BEUC και 8 από τα μέλη της, μεταξύ των οποίων και η ΕΚΠΟΙΖΩ, υποβάλλουν καταγγελίες στις εθνικές αρχές προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για τη μη συμμόρφωση με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων σχετικά με τη συγκατάθεση που λάμβανε η Meta από τους χρήστες της.
• Ιούλιος 2024: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποστέλλει προκαταρκτική έρευνα στη Meta σχετικά με το μοντέλο «Pay or Consent» για παραβίαση της Πράξης για τις ψηφιακές αγορές» (1 Ιουλίου 2024), ενώ το δίκτυο συνεργασίας για την προστασία των καταναλωτών (CPC) απέστειλε επιστολή στη Meta να προχωρήσει σε αλλαγές σχετικές με τo εν λόγω μοντέλο και να συμμορφωθεί με τη νομοθεσία προστασίας του καταναλωτή.
• Νοέμβριος 2024: Η Meta κυκλοφορεί τη δεύτερη έκδοση “πληρωμή ή συγκατάθεση”.
• Ιανουάριος 2025: Η BEUC ειδοποιεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις αρμόδιες Αρχές να δράσουν άμεσα στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων κατά της Meta.